Fairspace geeft sinds 2017 omstanderinterventie trainingen om in te grijpen bij straatintimidatie. Hier zijn we erg trots op en we zien dat de training steeds populairder wordt. Met de groeiende populariteit, groeit onze verantwoordelijkheid ook om de training telkens zo goed mogelijk te laten aansluiten bij onze verschillende doelgroepen en om de laatste ontwikkelingen en onderzoeken over straatintimidatie en seksueel grensoverschrijdend gedrag te adresseren.
Lees hier het complete onderzoeksrapport.
Procesevaluatie
In het licht hiervan heeft Fairspace, met behulp van subsidie van het VSB-fonds, een procesevaluatie laten uitvoeren door Atria, het Kennisinstituut voor Emancipatie en Vrouwengeschiedenis.. In deze blog geven we een samenvatting van het proces dat we hebben doorlopen, wat de uitkomsten van de procesevaluatie zijn en hoe we deze kunnen toepassen in ons werk.
Onze omstanderinterventie, de Stand Up training, is erop gericht om deelnemers te leren hoe ze kunnen ingrijpen wanneer ze omstander zijn van straatintimidatie en (seksueel) grensoverschrijdend gedrag. De training is geschikt voor iedereen, omdat iedereen ooit omstander kan zijn van straatintimidatie of seksueel grensoverschrijdend gedrag in het openbaar. In de praktijk geven we de training vooral aan scholieren, studenten, horecapersoneel en lhbtiqa+ collectieven- en organisaties.
De onderzoekers van Atria, Britt Myren en Javier Koole, hebben vanaf oktober 2022 tot maart 2023 deelnemers, trainers en uitvoerders van Fairspace geïnterviewd, observaties gedaan bij trainingen en vragenlijsten uitgezet bij deelnemers, zowel direct na de training als bij deelnemers die twee of meer maanden eerder de training hebben gevolgd. De evaluatie bestaat uit meerdere dimensies: een procesevaluatie die is gericht op het verbeteren van de interventie, een bespreking van de opbrengsten van de training ten opzichte van de gestelde doelen en een toetsing van de training op basis van werkzame elementen zoals die is beschreven in bestaande literatuur over omstanderinterventie.
Resultaten
Uit de evaluatie komt naar voren dat deelnemers, trainers en uitvoerders over het algemeen positief zijn over de omstanderinterventie. Veel gehoorde reacties zijn dat de training bruikbaar is en fijne handvatten biedt om in te grijpen als omstander, maar ook om het gesprek te starten over straatintimidatie en grensoverschrijdend gedrag.
Verder kwam naar voren dat de training, zoals die standaard wordt gegeven, inderdaad het best aansloot bij studenten, lhbtiqa+ organisaties en gemeenten. De training wordt ook gegeven aan specifiekere doelgroepen, zoals scholieren met een licht verstandelijke beperking, jonge vrouwen, meisjes met een biculturele achtergrond en statushouders. De standaard training sluit dan soms minder goed aan, omdat de doelgroep met specifieke vormen van grensoverschrijdend gedrag te maken krijgt of een andere manier van training geven verdient. In dit geval wordt de training in overleg met een expert aangepast aan de doelgroep.
Een punt van feedback is dat mannen zich soms negatief aangesproken voelen doordat de nadruk in het gebruikte materiaal op mannen ligt die pleger zijn van grensoverschrijdend gedrag. Als het gaat over de genderverdeling van pleger en slachtoffer, staan we er wel altijd bij stil dat uit onderzoek telkens blijkt dat tussen de 90-97% van de plegers van straatintimidatie en seksueel grensoverschrijdend gedrag man zijn. Het is daarbij wel belangrijk om nuance aan te brengen, zeker bij de rol van omstanders, dat dit niet betekent dat 90-97% van de mannen plegers zijn. Bovendien is het ook belangrijk om aandacht te besteden aan mannen die slachtoffers zijn. In de meeste gevallen is hierbij de pleger ook een man, maar het stigma dat vaak nog heerst op mannen die door vrouwen worden lastiggevallen.
Daarnaast willen we als organisatie de boodschap uitdragen dat grensoverschrijdend gedrag ook voorkomt in niet-seksuele uitingen, zoals racisme, homofobie, transfobie, validisme, islamofobie of andere vormen van discriminatie. Onze omstanderinterventie is hier net zo bruikbaar voor. Vanwege deze redenen heeft Fairspace al in 2022, voor de start van de evaluatie, nieuw filmmateriaal opgenomen dat ook andere vormen van grensoverschrijdend gedrag laat zien. Bovendien werken we in de scenario’s, waarmee deelnemers oefenen aan het einde van de training, nu ook met andere genderverhoudingen binnen seksueel grensoverschrijdend gedrag.
De resultaten lieten tot slot zien dat trainers, uitvoerders en deelnemers op de gestelde doelen inzichten en vaardigheden hebben verkregen, en de intentie uitspraken tot gedragsverandering. 99% van de deelnemers geeft aan te begrijpen wat seksueel grensoverschrijdend gedrag/straatintimidatie inhoudt, hoe het eruit ziet en wat de impact ervan is. Na het volgen van een workshop geeft 80% van de deelnemers aan dat ze zouden ingrijpen als ze getuige zijn van grensoverschrijdend gedrag. Daarnaast geeft 79% van de deelnemers aan na twee maanden of langer na de workshop nog steeds het gevoel te hebben dat ze weten wat ze moeten doen als ze omstander zijn van grensoverschrijdend gedrag/straatintimidatie. De onderzoeksresultaten geven aan dat omstanderinterventie training niet alleen invloed heeft op attitudeverandering, maar ook op het gedrag van deelnemers.
Op basis van de interventielogica en de uitkomsten van de interviews zijn er dus aanwijzingen dat een brede uitrol van de training leidt tot deelnemers die eerder ingrijpen wanneer ze omstander zijn van grensoverschrijdend gedrag.
Van deelnemers die na de training in een situatie beland waren waarin ze omstander waren van straatintimidatie/grensoverschrijdend gedrag, gaf 89% aan dat ze gebruik hebben gemaakt van wat ze geleerd hebben tijdens de training.
- Ja, niet alleen verbaal iemand aanspreken, maar ook fysiek afstand creëren tussen de persoon en het “slachtoffer”
- Ja, het actief oogcontact zoeken had ik normaal niet gedaan en ik voelde me gesterkt om me tegen het gedrag uit te spreken
- Ja, ik kon delegeren en zo goed mogelijk documenteren wat er gebeurde.
- Twijfelde of achteraf er naartoe gaan wel goed was, maar door de training wist ik dat het altijd goed is om dat te doen.
- Ik was direct tegen de dader en probeerde het slachtoffer zo goed mogelijk op te vangen.
Conclusie
Vanaf maart 2023 hebben wij de mogelijkheid om ons Stand Up programma op grote schaal uit te breiden. De uitkomstem van de procesevaluatie hebben ons verder gemotiveerd om deze impactvolle training aan te blijven bieden. We blijven ons inzetten voor een veiligere en inclusievere samenleving, en het trainen van actieve omstanders.
